Dubów, Studzianka, Koszoły i Dokudów - nasi przodkowie na portalu internetowym Polska1926

 ©Andrzej Philips

Portal https://polska1926.pl/ to prezentacja jednego z największych imiennych spisów społeczeństwa międzywojennej Polski. Wśród 5,5 mln podpisów niemal każdy z nas może odnaleźć swojego bliskiego. Możliwość poznania fragmentu rodzinnej historii, przy jednoczesnym szerszym spojrzeniu na społeczeństwo II RP i włączeniu m.in. osób prywatnych, nauczycieli, uczniów, przedstawicieli organizacji pozarządowych, samorządów, do wspólnego opowiadania o 100 latach polskiej niepodległości, stanowi główną ideę projektu. 5,5 mln podpisów, to może być tyle samo jednostkowych historii pozwalających spojrzeć w przeszłość, by zrozumieć teraźniejszość i być ważną nauką na przyszłość. Zachęcamy do poszukiwania bliskich, uczniów Państwa szkół, dawnych mieszkańców miejscowości bliskich czy tych dalszych i prosimy o pomoc w odczytywaniu ich podpisów i opowiadaniu ich historii!

Sto lat temu, dzięki staraniom m.in. Ignacego Paderewskiego, USA nie tylko uznały polską państwowość za warunek pokojowego ładu w Europie (13. punkt programu pokojowego Prezydenta Woodrowa Wilsona przewidywał odrodzenie niezawisłego państwa polskiego), ale także udzieliły II RP wsparcia materialnego o wartości około 200 milionów dolarów. Amerykańska misja humanitarna, której przewodził przyszły prezydent USA Herbert Hoover, realnie przyczyniła się do utrzymania przez Polskę dopiero co odzyskanej niepodległości. W 150. rocznicę ogłoszenia amerykańskiej Deklaracji Niepodległości naród polski postanowił podziękować narodowi amerykańskiemu za tę pomoc. Między kwietniem a lipcem 1926 r. zebrano w całym kraju 5,5 miliona podpisów pod Deklaracją Podziwu i Przyjaźni dla Stanów Zjednoczonych.

Tzw. adres dziękczynny jest wyjątkową kolekcją nie tylko ze względu na skalę oraz zaangażowanie sygnatariuszy. 5,5 miliona podpisów mieszkańców II RP: Polaków, Żydów, Ukraińców i Niemców, to blisko 20 procent ludności kraju w 1926 roku. Wewnątrz II RP powstał swoisty zbiorowy portret społeczeństwa. W trakcie akcji zbierania podpisów miał miejsce przewrót majowy. Pogrążone w politycznym zamęcie społeczeństwo polskie potrafiło stworzyć dokument unikatowy, nie tylko w relacjach polsko-amerykańskich. Delegacja II RP zawiozła do Waszyngtonu i złożyła na ręce prezydenta Calvina Coolidg'a 111 tomów z ponad 30 tysiącami stron, gdzie podpisy – od najwyższych władz państwowych po najmłodsze piszące dzieci – opatrzone były grafikami wybitnych polskich plastyków. Oryginał, złożony w Bibliotece Kongresu USA, zniknął z czasem z pamięci Polaków, a także z dyplomatycznych relacji obu krajów.

 Poniżej prezentuję wybrane podpisy uczniów ze szkoły w Gminie Łomazy:  Dubów, Studzianka, Koszoly i Dokudów (gmina Biała Podlaska).

 

Szkoła w Dubowie[1]

Zachęcam do samodzielnego wyszukiwania swoich przodków na portalu Polska1926.  Wyszukiwać  można po nazwisku lub po nazwie miejscowości.

Chętnie służę również pomocą.

Dwuklasowa szkoła powszechna w Dubowie

Podpisy na stronie:  Zofia Gołowienko , Janina Rumbowicz , Leonard Krupczak , Franciszek Besaraba , Stanisław Demidowicz , Jan Hawryluk , Jan Łukaszuk , Piotr Wróbel , Stanisław Wróbel , Stanisław Makaruk , Jan Charkiewicz , Władysław Maliszewski , Antoni Łukaszuk , Helena Bandzarewicz , Mania Demidowicz , Janina Demidowicz , Janina Hordejuk , Paulina Junkiewicz , Stanisława Kukawska , Zofia Kukawska , Franciszka Korzeniewska , Leokadia Melaniuk , Fela Makaruk , Regina Słupecka , Mania Wróbel , Michalina Wróbel , Adela Zasadzka , Mania Ignatiuk , Jan Demidowicz , Janina Trochymiuk , Maria Janewa , Wacława Pietruszka , Leokadia Junkiewicz , Józefa Łukaszuk , Albina Demidowicz , Róża Melaniuk , Sabina Jarząbkowska , Stanisława Junkiewicz

 

Dwuklasowa szkoła powszechna w Studziance

 

Podpisy na stronie: Feliks Pirogowicz , Bolesław Hornowski , Feliks Pirogowicz , Leonard Krupczak , Stanisław Janowicz , Romuald Bajrulewicz , Jan Chwedaczuk , Bolesław Hornowski , Michał Rozwadowski , Piotr Panasiuk , Kazimierz Stanielewicz , Antoni Owczaruk , Jan Murawski , Stefan Dawidiuk , Piotr Chrystowski , Piotr Szulc , Helena Kowalewska , Marianna Rozwadowska , Gertruda Szenejko , Albertyna Panasiuk , Helena Szenejko , Stanisława Ejsmont , Michalina Kowalewska , Marianna Zając , Anna Nowak , Jadwiga Głowacka

Jednoklasowa szkoła powszechna w Dokudowie

Podpisy na stronie: Leonard Krupczak , Maria Weremko , Nadzieja Szydłowska , Dominika Szydłowska , Janina Czaranowska , Stefania Szostak , Barbara Tikałowicz , Anastazja Bułaska , Anna Kurjanik , Maria Czech , Zoja Jarmoszewicz , Stefania Wakulska , Piotr Doroszewicz , Filip Czech , Czesław Weremko , Moszek Fogel , Piotr Niedźwiedź , Franciszek Gurynowicz , Stefan Paszkiewicz , Grzegorz Szydłowski , Jan Lewkowicz , Jan Tikałowicz , Aleksander Protasiewicz

Dwuklasowa szkoła powszechna w Koszołach

 

Podpisy na stronie: Maria Kruszyńska , Stanisław Kruszyński , Leonard Krupczak , Bolesław Szutko , Władysław Cydejko , Paulina Gruszka , Jadwiga Gruszka , Maria Komarzeniec , Maria Semeniuk , Leokadia Semeniuk , Rozalia Sydorowicz , Balbina Demczuk , Feliks Nazarewicz , Feliks Bielecki , Józef Demczuk , Maria Makowska , Maria Nazarewicz , Jadwiga Nazarewicz , Paulina Remesz , Janina Łojewska , Feliks Łojewski , Bronisław Szutko , Franciszek Cydejko , Jan Kulicki , Jan Mackiewicz , Balbina Semeniuk , Bolesława Filipiuk , Marianna Arseniuk , Hipolit Bańkowski , Jakub Kulicki , Józef Cydejko , Jan Zawadzki , Feliks Czubelski , Jan Mackiewicz , Jadwiga Makowska , Paulina Cydejko , Janina Kulicka

 Artykuł podlega prawom autorskim - korzystanie wymaga podanie autora i źródła artykułu

---

[1] zdjęcie autorstwa Loraine https://commons.wikimedia.org

Barokowy ogród w Terespolu

© Andrzej Philips

Artykuł podlega prawom autorskim - korzystanie wymaga podanie autora i źródła artykułu.

Teren obecnego miasta - wieś Błotków była własnością Iwana Sapiehy z Kodnia. Później, od 1533 roku rodziny Hornostajów, a od 1591 roku Lwa Sapiehy, potem Krzysztofa Dorohostajskiego - marszałka Wielkiego Księstwa Litewskiego, który 15 czerwca 1609 roku ofiaruje wieś Błotków królowi Zygmuntowi III Wazie. Doceniając znaczenie Błotkowa leżącego przy trakcie do Brześcia, król ok. 1625 roku zbudował tutaj okazały królewski pałac założony na prostokącie, dwukondygnacyjny z czterospadowym dachem  i ośmioboczną wierzą od północy. Z tyłu za Pałacem rozciągał się jeden z najpiękniejszych w ówczesnej Polsce ogród królewski otoczony z trzech stron szerokim kanałem[1].

Jak podaje Encyklopedia PWN „barokowe ogrody, to kierunek w sztuce ogrodowej występujący w krajach europejskich w XVII i XVIII w. ukształtowany głównie we Francji przez A. Le Nôtre’a; cechowała go jedność kompozycyjna ogrodu z architekturą pałacu stanowiącą jednocześnie dominantę całości układu przestrzennego; rozległe układy obejmowały kolejno wzdłuż osi głównej: aleje dojazdowe, dziedziniec, pałac z oficynami, za pałacem — salon ogrodowy z parterem w szpalerach, aleje i gabinety ogrodowe; bogactwo urządzeń wodnych i rzeźb ogrodowych, dążenie do monumentalizmu i wspaniałości; główne przykłady: Francja — Wersal, Niemcy — Herenhausen, Sanssouci, Rosja — Peterhof, Austria — Schönbrunn, Polska — Oś Saska w Warszawie, Wilanów.

 

Taki ogród również istniał na terenie Terespola, akurat tam, gdzie obecnie są ogródki działkowe.

 

W książce „Von denen Schön Gärten” – Barocke Gartenkunst in Polen und Sachsen 1697 – 1763”[2] [O tych pięknych ogrodach – barokowa sztuka ogrodowa w Polsce i Saksonii 1697 – 1763] autor opisuje ogród w Terespolu, wraz z takimi niezapomnianymi ogrodami jak ogrody w Wilanowie, w Białymstoku, w Dreźnie i 34 innych znanych miejscowościach.

 

Autor tak opisuje ogród w Terespolu:

Pierwszy zespół Ogrodów Zamkowych w Terespolu (Błotków) powstał przed 1614 r. na polecenie króla Zygmunta III. Od XVIII wieku zamek był siedzibą skarbnika litewskiego Johanna Georga Fleminga. W tym czasie został rozbudowany i powstał nowy ogród. Wydłużony prostokąt otoczony z czterech stron kanałami stanowił podstawową formę całego założenia. Główną oś, biegnącą do łuku rzeki Bug, zaakcentowała dwurzędowa aleja lipowa, po bokach której rozmieszczono symetrycznie partery i gabinety z sieniami i „dziką” promenadą. Na końcu był ogród warzywny.

„Planta Generalna Ogrodu Terespolskiego…”projekt wstępny zespołu ogrodów”.Ogólny plan ogrodu. niesygnowany rysunek piórkiem na szkicu ołówkiem; ok. 1752, Muzeum Narodowe Kraków, Zbiory Czartoryskich

Mój artykuł stał się kolejną inspiracją dla Miasta: Wkrótce rozpocznie się budowa targowiska i ogrodu w stylu Flemminga [Słowo Podlasia z 19.09.2023]  

---

[1] Goniec Terespolski, 2020 r.

[2] Prof. Georg Milbradt, Von denen Schön Gärten” – Barocke Gartenkunst in Polen und Sachsen 1697 – 1763”, Sachsische  Schlosservewalting 1997

 

Cerkiew w Kobylanach

 

Cerkiew  w Kobylanach

©Andrzej Philips

Cerkiew Opieki Matki Bożej

W artykule „Terespol, Kobylany i Małaszewicze w 1943 roku” http://teresp.blogspot.com/2023/02/terespol-kobylany-i-maaszewicze-w-1943.html przestawiłem rysunki wykonane w 1943 przez Fritza Kempe. Na jednym z nich znajduje się cerkiew w Kobylanach

 

 

Idąc tym śladem, dotarłem na miejscowy cmentarz prawosławny.

 

Jestem przekonany, że autor rysunku szkicował Cerkiew właśnie z terenu cmentarza. Na centralnym miejscu znajduje się niewielki pagórek, i zapewne stad obserwował Cerkiew.

 

 

 

 

Cerkiew w Kobylanach została wzniesiona w  1890 roku. Projekt budynku opracował architekt Wiktor Syczugow, członek Cesarskiej Akademii Sztuk Pięknych; jest on autorem również kilku innych projektów świątyń prawosławnych wznoszonych po likwidacji unickiej diecezji chełmskiej w zastępstwie starszych cerkwi.[1]

 

Wiktor Iwanowicz Syczugow (ur. 1837 w Petersburgu, zm. 23 czerwca 1892 w Warszawie) – rosyjski architekt, akademik architektury.[2]

Prace Wiktora Syczugowa:

 

Zachowane w pierwotnym stanie:

cerkiew św. Mikołaja w Dratowie, 1888-1889;

cerkiew Opieki Matki Bożej w Kobylanach, 1890;

cerkiew Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Sosnowicy, 1891-1894;

Cerkwie przekształcone na kościoły:

cerkiew w Szóstce, 1888-1890:

Cerkiew św. Jerzego i św. Jana Chrzciciela w Hostynnem, 1889-1890;

cerkiew św. Jana Chrzciciela w Kosyniu, 1889-1891;

cerkiew w Tarnawatce, przełom lat 80. i 90;

cerkiew Narodzenia Matki Bożej w Chłopkowie, 1890;

cerkiew w Radczu, 1895;

sobór w Radomiu, 1902, projekt zmodyfikowany przez Michaiła Prieobrażenskiego;

Zburzone po 1918 r.:

Cerkiew Świętych Kosmy i Damiana w Łomazach, 1890-1891;

Cerkiew Narodzenia Matki Bożej w Tyszowcach, 1890-1893;

Cerkiew Świętych Cyryla i Metodego w Chełmie, 1884;

Cerkiew Kazańskiej Ikony Matki Bożej w Ostrowie Lubelskim, 1888 ;

Przebudowy:

Cerkiew bazyliańska w Białej Podlaskiej, przebudowana na cerkiew prawosławną. Po 1918 zwrócona Kościołowi katolickiemu i przywrócona do pierwotnego wyglądu;

cerkiew Narodzenia Najświętszej Maryi Panny we Włodawie

 

Artykuł podlega prawom autorskim - korzystanie wymaga podaanie autora i źródła artykułu 

---

[1] https://pl.wikipedia.org/wiki/Cerkiew_Opieki_Matki_Bo%C5%BCej_w_Kobylanach

[2] https://pl.wikipedia.org/wiki/Wiktor_Syczugow