TERESPOL: Łut szczęścia

Łut szczęścia – dużo to czy mało ? A co to w ogóle ten łut ? „Łut – dawna jednostka miary masy. Była używana w Europie od średniowiecza do końca XIX wieku. Stosowana przez kupców i mincerzy do określania wagi monet i wagi probierczej srebra. Jego wartość w zależności od stulecia i miejsca wynosiła od 10 do 50 gramów. W Polsce wynosiła 12,65625 grama”[1]

Łut szczęścia to tak naprawdę odrobina szczęścia.

W czasach, gdy srebra używano do bicia monet łut był także powszechnie używaną jednostką miary próby srebra. Im więcej łutów srebra było w monecie, tym większa była jej wartość. I tak denary używane w Polsce za czasów Bolesława Chrobrego zawierały 5 łutów srebra. Za czasów Kazimierza Wielkiego ze srebra bite były grzywny i polskie grosze. Grzywna zawierała 16 łutów srebra i odpowiadała wartości 48 groszy. Za jeden grosz w czasach Kazimierza Wielkiego można było kupić parę kurcząt, za dwa grosze parę trzewików[2].

W 1860 roku ukazał się pierwszy polski znaczek dla Królestwa Polskiego. Jego wzór oparto na nieco wcześniejszych wydaniach znaczków Imperium Rosyjskiego z 1857 i 1858 roku[3]. Nominał (wartość) tych znaczków wynosiła 10 kopiejek za list o wadze 1 łuta, 20 kopiejek – za list o wadze 2 łutów i 30 kopiejek dla przesyłek o wadze 3 łutów.

Rosyjskie znaczki pocztowe z 1858 roku

Na polskim znaczku nominał określono w brzmieniu „ za łót kopiejek 10”. Warto tu wskazać, że ówczesna pisownia tego słowa właśnie pisana była przez ó, co wydaje się bardziej prawidłową pisownią bowiem już w średniowieczu używano tej wagi i pisano już wtedy łót[4]. Również w innych językach jednostka ta brzmi „lot”[5].

Pierwszy polski znaczek z 1860 roku

Cyrkularz Zarządu Pocztowego Królestwa Polskiego nr 13 z dnia 2 grudnia 1859 r. wprowadzał z dniem 1 stycznia 1860 r. do obiegu znaczek i całostki pocztowe Królestwa Polskiego. Znaczek przeznaczony był do opłacania listów wewnątrz Królestwa oraz wysyłanych do Rosji i W. Ks. Finlandii. Nominał znaczka - 10 kopiejek - pozwalał na opłacenie listu o wadze do 1 łuta, tj. 12,8 g. Cięższe listy wymagały frankatury wielokrotnej - 10 kopiejek za każdy następny rozpoczęty łut wagi[6].

Znaczek wycofano z obiegu z dniem 1 kwietnia 1865 r. zarządzeniem Zarządu Poczt z dnia 22 stycznia 1865. Zakaz jego sprzedaży obowiązywał od 1 lutego i od tego też dnia rozpoczęto sprzedaż znaczków rosyjskich. Z dokumentów wynika [8], że obieg znaczków polskich był faktycznie tolerowany do 16 maja 1865 r. Pozostałości znaczka (208.515 sztuk) zniszczono[7].

List z Terespola do Zypli, Zyple były na terenie Królestwa Polskiego, między Mariampolem, a Szakami. Obecnie terytorium Litwy[8].

Wycinek listu nadanego z Terespola

Poszczególnym pocztamtom i stacjom pocztowym przydzielono stempel z odpowiednim numerem od 1 do 332[9]. Terespol miał nr 57. Warszawa – 1, Biała – 55. 56 – Janów, Włodawa- 59, Miedzyrzec – 61, Łuków – 65, Lublin – 73, 76 – Pulawy (wtedy Nowo Aleksandria) itd..

W 1960 roku obchodzono 100 lecie znaczka polskiego i tej okazji wydane były liczne walory pocztowe.