TERESPOL: Terespol

Pokazywanie postów oznaczonych etykietą Terespol. Pokaż wszystkie posty

poniedziałek, 14 sierpnia 2023

Ławeczka Andrzeja Baja

4 lata temu opublikowałem tu artykuł, w którym opisałem losy przedwojennego burmistrza Terespola – Andrzeja Baja. Artykuł dał inspirację do uhonorowania zasłużonego dla miasta burmistrza – w dniu 13 sierpnia 2023 przy ul. Wojska Polskiego 130 została odsłonięta jego ławeczka.

Autor na ławeczce z Andrzejem Bajem

O Andrzeju Baju można poczytać również w mojej książce zatytułowanej „Mojej Blogowanie”. Spis treści te książki:

1. Co to jest blogowanie?

2. Moja Portugalia

3. Luiz Vaz De Camoes – piewca narodu portugalskiego

4. Tricanas de Coimbra

5. Mój Terespol - Terespol nad Bugiem?

6. Taras widokowy na Bugu w Terespolu

7. Ogórki terespolskie

8. Major Władysław Jaskólski

9. 80 lat Hal Targowych w Terespolu

10. Andrzej Bay – burmistrz Terespola 1935‑1939

11. Horodyszcze

12. Ulica Graniczna w Terespolu

13. Łut szczęścia

14. Moja Białoruś - Białoruś, ojczyzno moja!

15. Moja wokanda

16. Firlejka

17. Polska Wschodnia – problemy z nieuregulowaną własnością

18. Moja genealogia

19. Jan Frąckowiak – syn ziemi nowotomyskiej

20. Jan Frąckowiak – kawaler orderu Virtuti Militari

21. Franciszek Philips – żołnierz armii Andersa

22. Światowid

23. Ugartsthal

24. Moje hobby – filatelistyka

Jestem również autorem notki biograficznej o Andrzeju Baju i majorze Władysławie Jaskólskim w wikipedii oraz powiązanej z A. Bajem notki o miejscowości Horodyszcze. Książka do kupienia na olx i ebay.

wtorek, 21 lutego 2023

Barokowy ogród w Terespolu

Artykuł podlega prawom autorskim - korzystanie wymaga podanie autora i źródła artykułu.

Teren obecnego miasta - wieś Błotków była własnością Iwana Sapiehy z Kodnia. Później, od 1533 roku rodziny Hornostajów, a od 1591 roku Lwa Sapiehy, potem Krzysztofa Dorohostajskiego - marszałka Wielkiego Księstwa Litewskiego, który 15 czerwca 1609 roku ofiaruje wieś Błotków królowi Zygmuntowi III Wazie. Doceniając znaczenie Błotkowa leżącego przy trakcie do Brześcia, król ok. 1625 roku zbudował tutaj okazały królewski pałac założony na prostokącie, dwukondygnacyjny z czterospadowym dachem i ośmioboczną wierzą od północy. Z tyłu za Pałacem rozciągał się jeden z najpiękniejszych w ówczesnej Polsce ogród królewski otoczony z trzech stron szerokim kanałem[1].

Jak podaje Encyklopedia PWN „barokowe ogrody, to kierunek w sztuce ogrodowej występujący w krajach europejskich w XVII i XVIII w. ukształtowany głównie we Francji przez A. Le Nôtre’a; cechowała go jedność kompozycyjna ogrodu z architekturą pałacu stanowiącą jednocześnie dominantę całości układu przestrzennego; rozległe układy obejmowały kolejno wzdłuż osi głównej: aleje dojazdowe, dziedziniec, pałac z oficynami, za pałacem — salon ogrodowy z parterem w szpalerach, aleje i gabinety ogrodowe; bogactwo urządzeń wodnych i rzeźb ogrodowych, dążenie do monumentalizmu i wspaniałości; główne przykłady: Francja — Wersal, Niemcy — Herenhausen, Sanssouci, Rosja — Peterhof, Austria — Schönbrunn, Polska — Oś Saska w Warszawie, Wilanów.

Taki ogród również istniał na terenie Terespola, akurat tam, gdzie obecnie są ogródki działkowe.

W książce „Von denen Schön Gärten” – Barocke Gartenkunst in Polen und Sachsen 1697 – 1763”[2] [O tych pięknych ogrodach – barokowa sztuka ogrodowa w Polsce i Saksonii 1697 – 1763] autor opisuje ogród w Terespolu, wraz z takimi niezapomnianymi ogrodami jak ogrody w Wilanowie, w Białymstoku, w Dreźnie i 34 innych znanych miejscowościach.

Autor tak opisuje ogród w Terespolu:

Pierwszy zespół Ogrodów Zamkowych w Terespolu (Błotków) powstał przed 1614 r. na polecenie króla Zygmunta III. Od XVIII wieku zamek był siedzibą skarbnika litewskiego Johanna Georga Fleminga. W tym czasie został rozbudowany i powstał nowy ogród. Wydłużony prostokąt otoczony z czterech stron kanałami stanowił podstawową formę całego założenia. Główną oś, biegnącą do łuku rzeki Bug, zaakcentowała dwurzędowa aleja lipowa, po bokach której rozmieszczono symetrycznie partery i gabinety z sieniami i „dziką” promenadą. Na końcu był ogród warzywny.

„Planta Generalna Ogrodu Terespolskiego…”projekt wstępny zespołu ogrodów”.Ogólny plan ogrodu. niesygnowany rysunek piórkiem na szkicu ołówkiem; ok. 1752, Muzeum Narodowe Kraków, Zbiory Czartoryskich

Mój artykuł stał się kolejną inspiracją dla Miasta: Wkrótce rozpocznie się budowa targowiska i ogrodu w stylu Flemminga [Słowo Podlasia z 19.09.2023]

[1] Goniec Terespolski, 2020 r.

[2] Prof. Georg Milbradt, Von denen Schön Gärten” – Barocke Gartenkunst in Polen und Sachsen 1697 – 1763”, Sachsische Schlosservewalting 1997

niedziela, 12 lutego 2023

Terespol, Kobylany i Małaszewicze w 1943 roku

©Andrzej Philips

Kobylany - Cerkiew

Małaszewicze

Terespol

Fritz Kempe (1898 Lipsk - 1971 Drezno). Właściwie Richard Johann Fritz Kempe. Niemiecki malarz i grafik w Lipsku i Dreźnie. Najpierw odbył praktykę jako zecer. 1917-19 uczestniczył jako żołnierz w I wojnie światowej Od 1919 studiował w Wyższej Szkole Grafiki i Książki w Lipsku, m.in. w klasie akwaforty Aloisa Kolba. Następnie w latach 1922-1939 pracował jako nauczyciel plastyki w szkolnictwie wyższym w Lipsku. 1932-40 dyrektor artystyczny introligatorni Ferdinanda Fickentschera. Należał do grona przyjaciół skupionych wokół Feliksa Skody i Rudolfa Lipusa. 1942 mianowany profesorem. 1943-45 służba wojskowa w czasie II wojny światowej. Zbombardowany w Lipsku w 1944 z utratą dużej części swojej pracy. Od 1952 na stałe mieszkający w Dreźnie. Nagrody: 1935/36 Chicago International Graphic Show, 1937 Grand Prix w dziedzinie grafiki na Wystawie Światowej w Paryżu, 1938 Saksoński Medal Państwowy. Członek Stowarzyszenia Artystów Plastyków. 1953 i 1962 Udział w III i V wystawie sztuki NRD w Dreźnie. Każdy rysunek jest sygnowany (podpisany) ołówkiem w lewym dolnym rogu (z monogramem). Jego rysunki, akwaforty i litografie często przedstawiają rybaków i nadmorskie krajobrazy.

Artykuł podlega prawom autorskim - korzystanie wymaga podanie autora i źródła artykułu

sobota, 1 października 2022

Nasi przodkowie na portalu Polska1926

Portal https://polska1926.pl/ to prezentacja jednego z największych imiennych spisów społeczeństwa międzywojennej Polski. Wśród 5,5 mln podpisów niemal każdy z nas może odnaleźć swojego bliskiego. Możliwość poznania fragmentu rodzinnej historii, przy jednoczesnym szerszym spojrzeniu na społeczeństwo II RP i włączeniu m.in. osób prywatnych, nauczycieli, uczniów, przedstawicieli organizacji pozarządowych, samorządów, do wspólnego opowiadania o 100 latach polskiej niepodległości, stanowi główną ideę projektu. 5,5 mln podpisów, to może być tyle samo jednostkowych historii pozwalających spojrzeć w przeszłość, by zrozumieć teraźniejszość i być ważną nauką na przyszłość. Zachęcamy do poszukiwania bliskich, uczniów Państwa szkół, dawnych mieszkańców miejscowości bliskich czy tych dalszych i prosimy o pomoc w odczytywaniu ich podpisów i opowiadaniu ich historii!

Sto lat temu, dzięki staraniom m.in. Ignacego Paderewskiego, USA nie tylko uznały polską państwowość za warunek pokojowego ładu w Europie (13. punkt programu pokojowego Prezydenta Woodrowa Wilsona przewidywał odrodzenie niezawisłego państwa polskiego), ale także udzieliły II RP wsparcia materialnego o wartości około 200 milionów dolarów. Amerykańska misja humanitarna, której przewodził przyszły prezydent USA Herbert Hoover, realnie przyczyniła się do utrzymania przez Polskę dopiero co odzyskanej niepodległości. W 150. rocznicę ogłoszenia amerykańskiej Deklaracji Niepodległości naród polski postanowił podziękować narodowi amerykańskiemu za tę pomoc. Między kwietniem a lipcem 1926 r. zebrano w całym kraju 5,5 miliona podpisów pod Deklaracją Podziwu i Przyjaźni dla Stanów Zjednoczonych.

Tzw. adres dziękczynny jest wyjątkową kolekcją nie tylko ze względu na skalę oraz zaangażowanie sygnatariuszy. 5,5 miliona podpisów mieszkańców II RP: Polaków, Żydów, Ukraińców i Niemców, to blisko 20 procent ludności kraju w 1926 roku. Wewnątrz II RP powstał swoisty zbiorowy portret społeczeństwa. W trakcie akcji zbierania podpisów miał miejsce przewrót majowy. Pogrążone w politycznym zamęcie społeczeństwo polskie potrafiło stworzyć dokument unikatowy, nie tylko w relacjach polsko-amerykańskich. Delegacja II RP zawiozła do Waszyngtonu i złożyła na ręce prezydenta Calvina Coolidg'a 111 tomów z ponad 30 tysiącami stron, gdzie podpisy – od najwyższych władz państwowych po najmłodsze piszące dzieci – opatrzone były grafikami wybitnych polskich plastyków. Oryginał, złożony w Bibliotece Kongresu USA, zniknął z czasem z pamięci Polaków, a także z dyplomatycznych relacji obu krajów.

Zapewne jak inne moje artykuły, niniejsza informacja zostanie wkrótce skopiowana i powielona na stronach Prochowni w Terespolu…

Poniżej prezentuję podpisy uczniów ze szkoły w Błotkowie, Terespolu, Samowiczach, Łobaczewie Małym i Polatyczach. Są tam podpisy waszych przodków – Sacharuków, Buczyłło, Dejneko, Staszczuaków, Turów, Tarasiuków, Artemuków, Jakuszko, Leonienko, Denickich, Lańskich, Fedorowiczów, Gragun, Zaremba, Knigawka i wielu innych rodzin.

Podpisy na stronie: Józef Mazur , Leonard Krupczak , Helena Niedźwiedziuk , Mikołaj Tur , Julia Bieniuk , Sabina Michaluk , Leokadia Jakuszko , Jadwiga Androsiuk , Maksym Niedźwiedziuk , Lucjan Androsiuk , Aniela Melaniuk , Marcela Tarasiuk , Maria Androsiuk , Anna Lewczuk , Bronisława Jakuszko , Kazimierz Tarasiuk , Mieczysław Danczuk , Wacław Biegajło , Ignacy Arteniuk , Wincenty Gierczuk , Leon Tarasiuk , Kazimierz Tarasiuk , Jan Gierczuk , Aleksander Fig , Michał Neroj , Rozalia Danieluk , Stanisława Chytrowska , Ludwik Niedźwiedziuk , Adela Malimon , Wincenty Artemuk , Kazimiera Biegajło , Bronisław Jakuszko , Franciszek Jakuszko

Podpisy na stronie: Władysław Jakuszko , Stanisław Wójciuk , Zygmunt Osiepczuk , Julia Tarasiuk , Franciszka Wójciuk

Szkoła w Terespolu

Podpisy na stronie: K. Gonczarowski , J. Jakuszko , F. Tyburczy , M. Neroj , M. Dąbrowski , S. Stodolski , C. Krynicz , Z. Lao , J. Paciej , Z. Fedoruk , M. Marczewski , K. Rewczuk , C. Zaremba , F. Dejneko , K. Fedorowicz , R. Melaniuk , F. Muszyńska , A. Kaczorowska , I. Bronstein , B. Goldgard , B. Tyburczy , J. Garbacka , B. Ostrowska , H. Denicka , H. Gryniewicz , I. Garbacka , J. Sawicka , Z. Klimecka , M. Jakuszko , B. Kaczorowski , K. Szpilar , W. Pietkiewicz , J. Samociuk , T. Ratyński , J. Kuć , F. Poleszczuk , M. Makowski , W. Raczkowski , K. Jaśkiewicz , S. Romanowicz , E. Klimowicz , Z. Domański , P. Markiewicz , K. Lutyński , K. Mazur , N. Rosolski , G. Lański , T. Chodziński , J. Glińska , W. Trzeciak , L. Tarasiuk , L. Lieberman , D. Melnik , Z. Kowalesiuk , T. Witkowicz , I. Goldgard , I. Czajka , A. Żuk , K. Żuk , M. Zonszajn , K. Jakuszko , J. Kuras , S. Wawrzyniak , J. Nowicka , W. Tyburczy , E. Staszczuk , S. Aleksandruk , S. Zaręba , W. Pilski , F. Lański , K. Nowik , Z. Baszyński , W. Czyżewski , A. Chodziński , E. Pawlik , C. Wichowski , M. Babkiewicz , Ślepczuk , Goldgard , Apel , Tyburczy , Leonienko , Plewa , Majewska , Perelmuter , Cegłowska , Andrzejek , Sieniawska , Krynicz , Mazur , Feldman , Chodzińska , Stodolska , Korman , Orszulak

Szkoła w Samowiczach

Podpisy na stronie: T. Buczyło , nieczytelny podpis , Leonard Krupczak , Kazimierz Aleksandruk , Stanisław Pietraszuk , Bronisława Antoniuk , Hieronim Meszuk , Piotr Gawryluk , Franciszek Sepczuk , Kazimierz Pietraszuk , Jan Pietraszuk , Agata Łozak , Regina Łozak , Stanisława Łozak , Paulina Denicka , Weronika Buczyło , Albina Sepczuk , Franciszka Buczyło , Balbina Mikitczuk , Kazimiera Łozak , Janina Pietraszuk , Józef Meszuk , Bronisława Piasecka , Zygmunt Meszuk , Jadwiga Pawluczuk , Franciszka Żuk , Karolina Łozak , Janina Pietraszuk , Stanisław Denicki , Karol Usik , Jakub Gawryluk , Zygmunt Aleksandruk , Jadwiga Żuk , Bolesław Parafiniuk , Stanisław Antoniuk , Stanisław Żuk , Walenty Parafiniuk , Franciszka Potapczuk , Aniela Aleksandruk , Edward Sepczuk , Agata Artymiuk , Ludwik Semeniuk , Bernard Neścioruk , Paulina Usik , Franciszek Pietraszuk , Bronisław Zaremba , Franciszka Karpiuk , Janina Aleksandruk , Paweł Parafiniuk , Michalina Guzik , Antoni Antoniuk , Janina Łozak , Franciszek Stasiuk , Konstanty Potapczuk , Antoni Mikitczuk

Podpisy na stronie: ładysław Jakuszko , Stanisław Wójciuk , Zygmunt Osiepczuk , Julia Tarasiuk , Franciszka Wójciuk

Łobaczew Mały

Podpisy na stronie: Janina Wątroba , Leonard Krupczak , Eugeniusz Oleszczuk , Franciszek Dragun , Ludwik Androsiuk , Jan Żeszczuk , Stanisława Knigawka , Adela Trofimuk , Teofila Michalczuk , Ludwik Zaremba , Sabina Zmińczuk , Janina Panasiuk , Stanisława Michalczuk , Jan Łastowski , Bronisław Oleszczuk , Mieczysław Semczuk , Kazimierz Dejneko , Władysław Androsiuk , Mikołaj Kuźko , Maria Aleksandruk , Jan Oleszczuk , Wacław Wojarnik , Wincenty Wojarnik , Antoni Dejneko , Jan Knigawka , Franciszka Pietraszuk , Wacław Knigawka , Józef Pietraczuk , Aleksander Oleszczuk , Helena Grygorowicz , Bronisława Panasiuk , Weronika Wojarnik , Anna Romaniuk , Władysław Mikołajczyk , Bronisław Dragun , Sergiusz Sukow , Jerzy Sukow

Podpisy na stronie: Helena Mięsowicz , Michalina Wójtowicz , Paulina Zaręba , Stanisław Trofimuk , Franciszek Romaniuk , Rozalia Fedorowicz , Maria Wilczuk , Stanisław Fedorowicz , Janina Drążek

Polatycze

Antonina Wielkoszewska , Leonard Krupczak , Antonina Utko , Piotr Wszelaki , Antonina Bosacka , Michał Weremczuk , Sabina Lao , Emil Utko , Anastazja Kuczer , Stanisława Mróz , Nadzieja Utko , Weronika Kuczer , Kazimiera Mróz , Aleksandra Pikuła , Anna Kuzko , Nadzieja Bosacka , Anna Kuczer , Maria Kuzko , Anna Buczyło , Jan Buczyło , Feliks Czyrko , Piotr Wolski , Jan Mikołajczuk , Jan Weremczuk , Jan Bosacki , Jan Grysimiuk , Mikołaj Pikuła , Michał Utko , Aleksander Wolski , Mikołaj Czyrko

Podpisy na stronie: Władysław Wszelaki , Eugeniusz Księżopolski , Michał Bilko , Sańka Bilko , Aleksander Czyrko , Bazyl Kuczer , Bronisław Wszelaki , Wacław Księżopolski , Władysław Kuczer , Anna Kuczer , Jan Czyrko , Anna Czyrko

piątek, 15 maja 2020

Moje blogowanie - już w formie książkowej - dostępna na OLX

Książka dostępna na platformie EBAY: MOJE BLOGOWANIE

Spis treści te książki:

1. Co to jest blogowanie?

2. Moja Portugalia

3. Luiz Vaz De Camoes – piewca narodu portugalskiego

4. Tricanas de Coimbra

5. Mój Terespol - Terespol nad Bugiem?

6. Taras widokowy na Bugu w Terespolu

7. Ogórki terespolskie

8. Major Władysław Jaskólski

9. 80 lat Hal Targowych w Terespolu

10. Andrzej Bay – burmistrz Terespola 1935‑1939

11. Horodyszcze

12. Ulica Graniczna w Terespolu 38 Łut szczęścia

13. Moja Białoruś - Białoruś, ojczyzno moja!

14. Moja wokanda

15. Firlejka

16. Polska Wschodnia – problemy z nieuregulowaną własnością

17. Moja genealogia

18. Jan Frąckowiak – syn ziemi nowotomyskiej

19. Jan Frąckowiak – kawaler orderu Virtuti Militari

20. Franciszek Philips – żołnierz armii Andersa

21. Światowid

22. Ugartsthal

23. Moje hobby – filatelistyka

poniedziałek, 6 stycznia 2020

Słup forteczny w Łobaczewie.

Jeden z nielicznych znaków fortecznych znajduje się w Łobaczewie.

„W pobliżu dawnych dróg prowadzących do fortów twierdzy Brzeskiej na Betonowe „Forteczne Znaki”. Takie terenowe znaki zostały odnalezione nie tylko na terytorium RP, ale również na terytorium Białorusi.”[1]

[1] Umocnienia Twierdzy Brzeskiej. „Forteczne Znaki” – Szeroki Trakt http://aloszak-szerokitrakt.blogspot.com/

poniedziałek, 25 lutego 2019

ANDRZEJ BAJ – BURMISTRZ TERESPOLA 1935 - 1939

Andrzej Baj ps. „Wilski”, również używający pisowni "Bay,(ur. 23 listopada 1894[1], zm. 1 marca 1969 w Warszawie)

Andrzej Baj urodził się w Dołhobrodach w rodzinie Piotra i Anny z Patejuków. Po ukończeniu szkoły elementarnej wysłany do Warszawy do Gimnazjum Wojciecha Górskiego w Warszawie.

Następnie trafił do Petersburga do Korpusu Kadetów. Po wybuchu I wojny światowej odkomenderowany w okolice Chełmna dezerteruje z wojska carskiego i ukrywa się w okolicach Dołhobród. Po wycofaniu się wojsk rosyjskich z tych terenów, wstępuje do Polskiej Organizacji Wojskowej. Mając wyszkolenie wojskowe organizuje struktury wojskowe POW, współpracując z Józefatem Błyskoszem , pułkownikiem Ratajewiczem i miejscowym aktywem narodowym. Tereny te od 1915 roku są pod okupacją austriacką (Generalne Gubernatorstwo Lubelskie). Jednak władze okupacyjne zgadzają się na otwarcie szkoły polskiej w Dołhobrodach, którą w latach 1916-1917 prowadzi Andrzej Baj. W 1918 roku uczestniczy w rozbrajaniu Austriaków w Dołhobrodach i całym powiecie włodawskim, współorganizuje struktury powiatowe Państwa Polskiego i tworzy jednostkę wojskową do obrony urzędów. Wiosną 1919 roku zaciąga się wraz z grupą mieszkańców Dołhobrodów i okolic do organizującego się 34 Pułku Piechoty. W jego szeregach walczył na wojnie z bolszewikami. 3 lipca 1919 roku wyróżnił się męstem w boju pod Horodyszczem, w czasie którego został ranny. Dowodził wówczas plutonem, który desantował się z motorówki nr IV, której dowódcą był ppor. mar. Karol Taube z Flotylli Pińskiej. Następnie dowodził kompanią i awansował kolejno na chorążego i podporucznika. W sierpniu 1920 roku wysadził most na Bugu pod Sławatyczami przed atakiem Armii Czerwonej. W 1921 roku został przeniesiony do rezerwy.

Wraz z 34 Pułkiem Piechoty bierze udział w wojnie polsko - bolszewickiej, dowodzi kompanią, odznacza się walecznością. Zostaje kolejno awansowany do stopnia podporucznika, odznaczony i wyróżniany (Krzyż Walecznych), ranny 3 lipca 1919 roku pod Horodyszczem, szczęśliwie unika niewoli, w sierpniu 1920 roku wysadza most na Bugu pod Sławatyczami przed atakiem Armii Czerwonej. Po zwycięskiej kampanii 1920 roku, służy nadal w 34 Pułku Piechoty do 1921 roku.
Po przejściu do rezerwy zajmuje się gospodarstwem rolnym w Wólce Zabłockiej, nadanym mu za zasługi wojenne na prawach osadnictwa wojskowego. Zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem w korpusie oficerów rezerwowych piechoty. Posiadał przydział w rezerwie do 34 pp. W 1934 roku, jako oficer pospolitego ruszenia pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Biała Podlaska. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr IX. Był wówczas „przewidziany do użycia w czasie wojny”.

W 1924 roku zawarł związek małżeński z Kazimierą Nowakowską. Małżeństwo nie miało dzieci. Żona zmarła w 1949 roku w Warszawie.

W 1935 roku w wyborach samorządowych zostaje wybrany burmistrzem Terespola. Gospodarstwo wraz z młynem zostaje wydzierżawione, a on wraz z żona przenosi się do Terespola. Był jednym z inicjatorów budowy Hal Targowych w Terespolu, nowoczesna rzeźnię miejską, wybrukowano kilka odcinków ulic oraz oświetlono miasto, przedłużając sieć elektryczną z Brześcia. Na stanowisku burmistrza pracuje do połowy września 1939 r., a następnie ukrywa się przed Gestapo. Żona przenosi się w tym czasie do rodziny do Warszawy. Andrzej Baj organizuje struktury ZWZ powiatu bialskiego. Używa pseudonimów „Wujek” i „Wilski”. Zagrożony aresztowaniem przenosi się do Lublina, a następnie do Warszawy, gdzie działa w Konspiracji w Polskiej Armii Ludowej.

W czasie powstania warszawskiego, przebywa poza stolicą, pod Warszawą. Po wojnie ukrywa się, używając nazwiska Andrzej Wilski. Młyn i gospodarstwo w Wólce Zabłockiej zostaje przejęty przez władze ludową. W 1947 w Warszawie zakłada zabawkarską Spółdzielnię Pracy „Spad”, w której zatrudniano osoby represjonowane (byłych akowców). W Spółdzielni pracuje do przejścia na emeryturę w 1965 r.

Został awansowany do stopnia majora Ruchu Oporu. Zmarł w 1969 roku w Warszawie, pochowany na Starych Powązkach jako Andrzej Bay – Wilski (kwatera 83).

[1] Wg starego porządku 10 listopada 1894 roku.